Dostęp do czystej i zdrowej wody pitnej to jedno z podstawowych praw człowieka. Ale „czysta” i „zdrowa” to nie są pojęcia względne: w polskim prawie wymagania, które powinna spełniać woda przeznaczona do picia przez ludzi, są ściśle określone.

Badania określające przydatność wody do spożycia polegają nie tylko na sprawdzeniu jej smaku, zapachu i koloru: aby mogła być uznana za bezpieczną, woda musi przejść szczegółowe badania chemiczne i mikrobiologiczne.

Woda pitna w ujęciu prawnym

Norma jakości wody pitnej jest w Polsce szczegółowo określona przez Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do picia przez ludzi. Uważne wczytanie się w Rozporządzenie może doprowadzić laika do wniosków, które wydają się zaskakujące: woda pitna nie jest wodą całkowicie pozbawioną szkodliwych dla zdrowia substancji chemicznych, pasożytów i mikroorganizmów, lecz taką, w której występują one w ilości (stężeniu), która nie zagraża ludzkiemu życiu i zdrowiu. Woda pitna powinna być także nieagresywna, czyli nie może sprzyjać procesowi korozji. Jej smak i zapach, z dość oczywistych przyczyn, nie są w Rozporządzeniu dokładnie opisane: ważne jest, by były „akceptowalne przez konsumentów i bez nieprawidłowych zmian”. To samo dotyczy barwy płynu.

Najważniejsze parametry wody pitnej

Głównymi elementami oceny przydatności wody do spożycia są jej wskaźniki fizyczne, chemiczne i bakteriologiczne.

Wskaźniki fizyczne to:
– Przejrzystość i barwa: jeśli woda nie jest przejrzysta i zupełnie pozbawiona barwy, może to być pierwszym symptomem jej zanieczyszczenia albo zakłócenia któregoś z kluczowych parametrów. Zarówno obecność koloru, jak i mętność wody mogą być objawem jej nieodpowiedniego uzdatniania, choć należy zauważyć, że nie zawsze muszą wskazywać na zagrożenie: rudawe zabarwienie płynu wskazuje na podwyższoną zawartość żelaza, która sama w sobie nie jest szkodliwa, może jednak niekorzystnie wpłynąć na smak i zapach potraw i napojów przygotowywanych z wykorzystaniem wody.
– Smak i zapach: wydają się bardzo subiektywnymi czynnikami, ale w przypadku wody można je łatwo zmierzyć, świadczą bowiem o obecności określonych związków nieorganicznych. Czasem charakterystyczny smak i zapach występuje naturalnie, a czasem może być skutkiem uzdatniania wody (np. w przypadku smaku i zapachu chloru).

Do wskaźników chemicznych zaliczamy:
– Współczynnik pH: nie jest bezpośrednio odczuwany przez konsumentów
– Przewodność: wzrasta wraz ze wzrostem stężenia soli w wodzie.
– Obecność pierwiastków i związków chemicznych takich jak glin, żelazo, mangan, związki azotu (azotany, azotyny, amoniak).

Wskaźniki mikrobiologiczne (bakteriologiczne) to:
– obecność bakterii E. coli
– występowanie enterokoków,
– obecność laseczek Clostridium perfringens (zgorzeli gazowej).

W jaki sposób kontroluje się wodę?

Te same przepisy, które ustalają dopuszczalne normy dla składu i właściwości wody pitnej, nakładają także obowiązek przeprowadzania jej okresowych badań w specjalnie wyznaczonych laboratoriach. W dużych i średnich miastach za jakość wody odpowiada jej producent i dostarczyciel (do momentu, gdy woda dotrze do instalacji budynku – wówczas odpowiedzialność za jej jakość spoczywa na zarządcy budynku). W przypadku małych miast i wsi jakość wody można sprawdzić w zakładzie wodociągowym albo stacji sanepidu, można także zlecić badanie we własnym zakresie, jeżeli posiada się własne ujęcie.